”Bir kere Yükselen Bayrak bir daha inmez” Bu sözler Doğunu ilk Demokratik İslam Devleti olan Azerbaycan Cumhuriyetini Kuran Mehmet Emin Resulzadeye ait,

Peki Siz bunları biliyor muydunuz?

-Tarih sahnesinde var olduğu 23 aylık ( 28 Mayıs 1918)  kısa sürede ekonomi, eğitim, din ve vicdan özgürlüğü alanında reformlar yapılan, tüm yurttaşlara eşit haklar, kadınlara ise seçme hakkı tanıyan Azerbaycan, Müslüman doğunun ilk demokratik cumhuriyeti olarak kabul ediliyor.

-Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan, Osmanlı devleti olduğunu; iki devlet arasında 4 Haziran 1918’de anlaşma imzalandığını. Anlaşma kapsamında dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa, kardeşi Nuri Paşa (Killigil) komutasında bir ordu kurarak Azerbaycan’a yardım gönderdiğini.

-“Kafkas İslam Ordusu” ismi verilen ordunun, 15 Eylül 1918’de Bakü’yü kurtardığını ve hükümetin buraya taşındığını. Kafkas İslam Ordusu, Bakü’nün kurtuluşu için yaptığı savaşlarda 1130 şehit verdi.

-Azerbaycan’da, kısa sürede ekonomi, eğitim, din ve vicdan özgürlüğü alanında reformlar yapılarak ülke tarihinde ilklere imza atıldığını. Irk, din, mezhep ve cinsiyet farkı gözetmeksizin tüm yurttaşlara eşit haklar tanındığını.

-Azerbaycan’ın, Müslüman doğuda kadınlara seçme hakkı tanıyan ilk ülke olduğunu. Ülkenin kendi para birimi ve posta pulları tedavüle girdi, Devlet Bankası ve Bakü Devlet Üniversitesi kuruldu.

-Dış tehditlere karşı 26 Haziran’da Azerbaycan kendi ordusunu kurdu ve bu ordunun oluşumunda Osmanlı subayları önemli rol oynadı.

-Hükümetin 27 Haziran 1918’de aldığı kararla, Türk dili devlet dili olarak ilan edildi. Daha önce çoğunda Rusça eğitim yapılan ortaokullarda, Türkçe eğitim yapılması zorunlu kılındı.

-7 Aralık 1918’de 120 sandalyelik parlamento faaliyete başladı. Ülkedeki tüm siyasi parti ve etnik grupların temsil edildiği parlamento, faaliyet gösterdiği 17 ay süresince 230 yasa tasarısını kabul etti.

Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Nisan 1920’de Sovyet ordusunun ülkeyi işgaliyle son buldu.

Hükümet yöneticileri ve aydınların çoğu ülkeyi terk etti fakat hepsi Azerbaycan davasını hayatlarının sonuna kadar yaşattı.

Azerbaycan’ın kurucusu olarak kabul edilen Mehmet Emin Resulzade, yaşamının son dönemlerini Türkiye’de geçirdi. 1949’da Ankara’da Azerbaycan Kültür Derneğini kurdu, kitaplar yazıp, konferanslar düzenleyerek ülkesinin durumunu anlatmayı sürdürdü.

Resulzade’nin, “Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez sözleri” yıllar sonra tüm Azerbaycanlılar için slogan haline geldi.

Azerbaycan, Sovyetlerin dağılmasının ardından tekrar bağımsızlığını ilan etti.